Leishmaniasis: oorzaken, diagnose en behandeling

Wat is leishmaniose?

Leishmaniose is een parasitaire ziekte veroorzaakt door de parasiet Leishmania. Deze parasiet leeft meestal in geïnfecteerde zandvliegen. Je kunt leishmaniasis oplopen door een beet van een geïnfecteerde zandvlieg.

De zandvliegen die de parasiet vervoeren, verblijven meestal in tropische en subtropische omgevingen. Dodelijke epidemieën hebben plaatsgevonden in gebieden in Azië, Oost-Afrika en Zuid-Amerika.

Getroffen regio's zijn vaak afgelegen en onstabiel, met beperkte middelen om deze ziekte te behandelen. Artsen Zonder Grenzen noemt leishmaniasis een van de gevaarlijkste verwaarloosde tropische ziekten. De organisatie stelt ook dat deze ziekte de tweede is na malaria in parasitaire doodsoorzaken.

Lees meer: ​​Parasitaire infecties »

AdvertisementAdvertisement

Types

Wat zijn de soorten leishmaniasis?

Leishmaniasis komt in drie vormen: cutaan, visceraal en mucocutaan. Verschillende soorten van de Leishmania parasiet worden geassocieerd met elke vorm. Experts geloven dat er ongeveer 20 Leishmania soorten zijn die de ziekte op de mens kunnen overdragen.

Cutane leishmaniasis

Cutane leishmaniasis veroorzaakt zweren op uw huid. Het is de meest voorkomende vorm van leishmaniasis. Behandeling is misschien niet altijd nodig, afhankelijk van de persoon, maar het kan de genezing versnellen en complicaties voorkomen.

Mucocutaneous leishmaniasis

Een zeldzame vorm van de ziekte, mucocutane leishmaniasis wordt veroorzaakt door de cutane vorm van de parasiet en kan enkele maanden na genezing van huidzweren voorkomen.

Met dit type leishmaniasis verspreiden de parasieten zich naar uw neus, keel en mond. Dit kan leiden tot gedeeltelijke of volledige vernietiging van de slijmvliezen in die gebieden.

Hoewel mucocutaneous leishmaniasis gewoonlijk als een subset van cutane leishmaniasis wordt beschouwd, is deze ernstiger. Het geneest niet alleen en vereist altijd een behandeling.

Viscerale leishmaniasis

Viscerale leishmaniasis is ook bekend als systemische leishmaniasis of kala azar.

Het gebeurt meestal twee tot acht maanden nadat het gebeten is door een zandvlieg. Het beschadigt inwendige organen, zoals je milt en lever. Het heeft ook invloed op uw beenmerg en op uw immuunsysteem door schade aan deze organen.

De aandoening is bijna altijd dodelijk als deze niet wordt behandeld.

Oorzaken

Wat veroorzaakt leishmaniose?

Leishmaniasis is het gevolg van protozoaire parasieten van de soort Leishmania. Je krijgt leishmaniasis doordat je bent gebeten door een geïnfecteerde zandvlieg.

De parasiet leeft en vermenigvuldigt zich in de vrouwelijke zandvlieg. Dit insect is het meest actief in vochtige omgevingen tijdens de warmere maanden en 's nachts, van zonsopgang tot zonsopgang. Huisdieren, zoals honden, kunnen dienen als reservoir voor de parasiet. Overdracht kan plaatsvinden van dier op zand naar mens.

Mensen kunnen de parasiet ook via een bloedtransfusie of gedeelde naalden tussen elkaar overbrengen. In sommige delen van de wereld kan overdracht ook plaatsvinden van mens op zand naar mens.

AdvertisementAdvertisementAdvertisement

Risicofactoren

Wie loopt risico op leishmaniasis?

Aardrijkskunde

De ziekte is overal in de wereld te vinden, behalve in Australië en Antarctica. Ongeveer 95 procent van de huidgevallen komt voor in:

• Noord- en Zuid-Amerika
• Centraal-Azië
• het Middellandse-Zeegebied
• het Midden-Oosten

In 2015 deed meer dan 90 procent van de viscerale gevallen zich voor:

• Brazilië
• Ethiopië
• India
• Kenia
• Somalië
• Zuid-Soedan
• Soedan

Woont u in of reist u naar de tropische of subtropische gebieden van deze landen en regio's, dan bent u bij een veel hoger risico om de ziekte op te lopen. Milieu- en klimaatfactoren hebben een grote invloed op de verspreiding van de ziekte.

Sociaaleconomische omstandigheden

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is armoede een bepalende factor voor de ziekte. Leishmaniasis komt bovendien vaak voor in gebieden waar de volgende aandoeningen vaak voorkomen:

• ondervoeding
• hongersnood
• gebrek aan financiële middelen
• grote migraties van mensen veroorzaakt door verstedelijking, noodsituaties, oorlog, veranderingen in het milieu en klimaat verander

Andere infecties

Mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen een verhoogd risico op deze aandoening.

HIV kan de overdracht van leishmaniasis beïnvloeden en het risico op viscerale leishmaniasis verhogen. HIV en leishmaniasis beïnvloeden vergelijkbare cellen van het immuunsysteem.

Mensen die besmet zijn met HIV zijn ook vaak besmet met leishmaniasis. In Ethiopië wordt geschat dat maar liefst 35 procent van de mensen met leishmaniasis HIV heeft.

Meer informatie: alles wat u moet weten over HIV en AIDS »

Symptomen

Wat zijn de symptomen van leishmaniose?

Mensen kunnen bepaalde soorten Leishmania langdurig dragen zonder ziek te worden. De symptomen zijn afhankelijk van de vorm van de ziekte.

Cutane leishmaniasis

Het belangrijkste symptoom van deze aandoening is pijnloze huidzweren. Huidaandoeningen kunnen enkele weken verschijnen nadat ze zijn gebeten door een geïnfecteerde zandvlieg. Soms zullen symptomen echter niet verschijnen voor maanden of jaren.

Mucocutane leishmaniasis

Bij mensen met de mucocutane vorm van de ziekte lijken de symptomen meestal één tot vijf jaar na de huidlaesies. Dit zijn voornamelijk zweren in de mond en neus of op de lippen.

Andere symptomen kunnen zijn:

• loopneus of verstopte neus
• neusbloedingen
• moeilijk ademhalen

Viscerale leishmaniasis

symptomen verschijnen vaak niet maanden na de beet met dit type leishmaniasis. De meeste gevallen zijn duidelijk twee tot zes maanden nadat de infectie optrad. Veel voorkomende klachten en symptomen zijn:

• gewichtsverlies
• zwakte
• koorts die weken of maanden aanhoudt
• vergrote milt
• vergrote lever
• verminderde productie van bloedcellen
• bloeding
• andere infecties
• gezwollen lymfeklieren

AdvertisementAdvertisement

Diagnose

Hoe wordt leishmaniose gediagnosticeerd?

Het is belangrijk om uw arts te vertellen of u in een leishmaniasis woont of deze bezocht. Op die manier zal uw arts het weten om u op de parasiet te testen. Als u leishmaniasis heeft, zal uw arts andere tests gebruiken om te bepalen welke soort Leishmania de oorzaak is.

Diagnose van leishmaniasis cutie

Uw arts kan een kleine hoeveelheid huid nemen voor een biopsie door een van de ulcera weg te krabben. Ze zullen vaak op zoek naar het DNA, of genetisch materiaal, van de parasiet. Ze kunnen verschillende methoden gebruiken om de soort parasiet te identificeren die de infectie veroorzaakt.

Diagnose van viscerale leishmaniasis

Vaak herinneren mensen zich geen hap van een zandvlieg. Hierdoor kan de conditie moeilijk te diagnosticeren zijn.

Een geschiedenis van leven of reizen naar een gebied van leishmaniasis is nuttig. Uw arts kan eerst een lichamelijk onderzoek uitvoeren om te zoeken naar een vergrote milt of lever. Ze kunnen dan een beenmergbiopsie uitvoeren of een bloedmonster nemen voor onderzoek.

Een verscheidenheid aan gespecialiseerde tests helpen met diagnose. Speciale chemische kleuringen van het beenmerg kunnen helpen bij het identificeren van immuuncellen die zijn geïnfecteerd met de parasiet.

Advertentie

Behandelingen

Wat zijn de behandelingen voor leishmaniose?

Antiparasitaire geneesmiddelen, zoals amfotericine B (Ambisome), behandelen deze aandoening. Uw arts kan andere behandelingen aanbevelen op basis van het type leishmaniasis dat u heeft.

Cutane leishmaniasis

Huidzweren zullen vaak genezen zonder behandeling. Behandeling kan echter de genezing versnellen, littekens verminderen en het risico op verdere ziekten verminderen. Elke huidulcatie die misvorming veroorzaakt, kan plastische chirurgie vereisen.

Mucocutaneous leishmaniasis

Deze laesies genezen niet natuurlijk. Ze vereisen altijd een behandeling. Liposomale amfotericine B en paromomycine kunnen mucocutane leishmaniasis behandelen.

Viscerale leishmaniose

Viscerale ziekte vereist altijd een behandeling. Verschillende medicijnen zijn beschikbaar. Veel gebruikte geneesmiddelen zijn onder meer natriumstibogluconaat (pentostam), amfotericine B, paromomycine en miltefosine (impavido).

AdvertentieAdvertentie

Complicaties

Wat zijn de potentiële complicaties van leishmaniose?

Cutane leishmaniasiscomplicaties kunnen zijn:

• bloeden
• andere infecties als gevolg van een verzwakt immuunsysteem, dat levensbedreigend kan zijn
• misvorming

Viscerale leishmaniose is vaak dodelijk vanwege de effecten die het heeft op zowel interne organen als je immuunsysteem. Als u HIV of AIDS heeft, loopt u een hoger risico om deze ziekte te krijgen. Het hebben van HIV of AIDS kan ook het beloop van leishmaniasis en de behandeling compliceren.

Preventie

Hoe kan ik leishmaniasis voorkomen?

Er is geen vaccin of profylactisch medicijn beschikbaar. De enige manier om leishmaniasis te voorkomen is om te voorkomen dat je wordt gebeten door een zandvlieg.

Volg deze stappen om te voorkomen dat u wordt gebeten door een zandvlieg:

• Draag kleding die zoveel mogelijk huid bedekt. Lange broeken, shirts met lange mouwen verscholen in een broek en hoge sokken worden aanbevolen.
• Gebruik insectenwerend middel op elke onbedekte huid en op de uiteinden van uw broek en mouwen. De meest effectieve insectenwerende middelen bevatten DEET.
• Slaapgedeeltes binnenshuis met insecticide sprayen.
• Slaap op de hogere verdiepingen van een gebouw. De insecten zijn slechte vliegers.
• Vermijd het buitenleven tussen zonsondergang en zonsopgang. Dit is wanneer zandvliegen het meest actief zijn.
• Gebruik schermen en airconditioning binnenshuis indien mogelijk. Het gebruik van fans kan het voor de insecten moeilijker maken om te vliegen.
• Gebruik een bednet dat in uw matras is gestopt. Zandvliegen zijn veel kleiner dan muggen, dus je hebt een strak geweven net nodig. Spuit het net zo mogelijk in met insecticide dat pyrethroïde bevat.

Koop bednetten, insecticiden en insectenwerende middelen voordat u naar risicovolle gebieden reist.

AdvertentieAdvertisementAdvertisement

Outlook

Wat zijn de langetermijnvooruitzichten?

Pijnlijke plekken kunnen permanente littekens en misvorming veroorzaken. Behandeling kan de ernst ervan verminderen.

Medicatie kan de ziekte genezen. De behandeling is echter het meest effectief wanneer deze wordt gestart voordat er uitgebreide schade aan uw immuunsysteem optreedt.